Soorten

www.infoportwine.com
Soorten.
28/07/01. Gew. 30/12/01;07/09/02;04/01/03;01/11/03;06/12/03;30/10/04;02/09/06;30/12/06;15/03/08;07/11/09.

Inhoud:
1. Algemeen: 1a. Blends. - 1b. Standard of Special Category/Premium. - 1c. Vatrijping. - 1d. Gefilterd of Ongefilterd. - 1e. Rijping in V.N. de Gaia of Dourogebied. - 1f. Single Quinta Ports. - 1g. Coöperaties. - 1h. Zoetheid. - 1i. Biologische Port. - 1j. Kinine. - 1k. Buyers Own Brands. - 1l. Rubricering rode Ports. - 1m. Nationale voorkeuren.

2. Laatste wijzigingen regelgeving.

3. Kwaliteitsaanduidingen.

4. Witte Port: 4a. Standard White. - 4b. Reserva/Reserve White. - 4c. Colheita White. - 4d. Aged Whites.

5. Rubystijl: 5a. Standard Ruby. - 5b. Reserva/Reserve. - 5c. Crusted. - 5d. Late Bottled Vintage - LBV. - 5e. Vintage.

6. Tawnystijl: 6a. Colheita (red). - 6b. Garrafeira. - 6c. Standard Tawny. - 6d. Reserva/Reserve Tawny. - 6e. Aged Tawny's.

7. Rosé Port: 7a. Standard Rosé.

1. Algemeen.
Voor we de soorten beschrijven eerst wat informatie over begrippen en bijzonderheden:

1a. Blends – letterlijk mengingen. Dit begrip wordt gebruikt als Port van verschillende jaren wordt gemengd. Dat is overigens het grootste deel van de productie. Als Port van verschillende wijngoederen en/of druivenrassen uit hetzelfde jaar wordt gemengd wordt dat geen blend genoemd.

1b. Standard Port of Special Category Port/Premium Port. Onder Standard vallen jonge White, jonge Tawny, Ruby en Rosé. Standard Ports worden in zeer grote volumes gemaakt (ca. 80% van de totale verkoop).
Special Category Ports/Premium Ports zijn Reserva/Reserve White, Tawny en Ruby; Crusted; Late Bottled Vintage; Vintage; Colheita white en red; Garrafeira; Aged Tawny en Aged White. Van deze soorten worden veel kleinere hoeveelheden geproduceerd (ca. 20%).

1c. Vatrijping/opslag en oxidatie. In het bewaren van Port in vaten bestaan grote verschillen. Als een producent een Colheita of een Aged Tawny wil maken dan zal hij kiezen voor kleine eikenhouten vaten voor een optimaal contact van de wijn met het hout. In dat geval zal hij het oxidatieproces zelfs helpen door de wijn regelmatig over te pompen en zo extra te beluchten.
Maar als een producent bijvoorbeeld een donkere, fruitige Late Bottled Vintage wil dan zal hij kiezen voor opslag in enorme, vaak niet van hout gemaakte, tanks.
Er is dus een groot verschil tussen vatrijping en vatopslag.
Het vergt groot vakmanschap van wijnmakers om al in een heel vroeg stadium te bepalen waarvoor de jonge wijn geschikt zal zijn. De structuur en de kwaliteit van de wijn zijn bepalend in de keuze voor vatrijping of voor verwerking tot donkere, fruitige soorten.

1d. Gefilterd of Ongefilterd gebottelde Port. Soms worden deze types aangeduid als vatgerijpt of flesgerijpt, maar dat is onzorgvuldig. Alle flesgerijpte Port heeft immers ook eerst enkele jaren op vat doorgebracht, al wordt het rijpingsproces dan soms onderdrukt (zie 1c).

De gefilterde - het merendeel - zijn op hun hoogtepunt als ze worden gebotteld, worden daarvoor eerst gefilterd en gestabiliseerd, verbeteren niet op fles, en zijn niet bedoeld om te bewaren. In feite worden ze bij het filteren en stabiliseren ontdaan van de druivenresten die maken dat een wijn zich nog verder kan ontwikkelen.

De ongefilterde verbeteren vaak jaren op fles, vormen soms een flink depot en oxideren vaak snel nadat ze geopend worden en met zuurstof in aanraking komen. Op de flessen worden ze aangeduid met "Unfiltered", "Não filtrado" of "Bottle matured/Envelhecido em garaffa". Overigens ontbreekt zo’n aanduiding ook wel eens, terwijl op het rugetiket wordt aangegeven dat ze op fles kunnen verbeteren en/of dat ze depot vormen, en dat ze dus wel degelijk ongefilterd zijn.

De klassieke ongefilterde Port is de Vintage. Maar ze zijn er ook als Crusted, Late Bottled Vintage en Reserva(-Ruby). Voor echte liefhebbers zijn dit de spannende bewaarwijnen die langdurig proefplezier kunnen opleveren.

Onder Portliefhebbers ontstaat steeds meer irritatie over de vrijblijvende houding van de industrie bij het gebruik van aanduidingen voor Gefilterde en Ongefilterde varianten. Vaak kun je alleen, na het verwijderen van de capsule, aan het soort kurk zien waar je op kunt rekenen.
De laatste voorschriften van het IVDP in Regulamento no. 23/2006 zeggen alleen dat bepaalde aanduidingen mogen worden gebruikt. De termen “Não filtrado” en “Unfiltered” mogen worden gebruikt voor de Vintage, LBV, Crusted of Reserve (Ruby). De termen “Envelhecido em garrafa” en “Bottle matured” mogen worden gebruikt voor de Vintage, LBV, Crusted of Garrafeira.
Overigens mogen deze laatste termen bij ongefilterde LBV en bij de Crusted niet eerder worden gebruikt dan drie jaar na het bottelen.

1e. Port gerijpt in Vila Nova de Gaia en in het Dourogebied. Het klimaat in het Dourogebied is veel minder gematigd (van –2 tot +45 graden Celsius) dan aan de kust. Hierdoor rijpen de wijnen sneller en ontwikkelen zo een andere smaak, aangeduid met Douro Bake; door Spence in The Port Companion (1997) gekarakteriseerd als een geroosterde smaak die overigens niet onprettig is maar wel erg anders.
Nu er inmiddels steeds meer bedrijven overgaan tot opslag op de quinta's, wordt er ook meer aandacht besteed aan temperatuurbeheersing. Quinta do Noval en Quinta do Vesúvio bijvoorbeeld hebben volledig airconditioned opslagruimten. Misschien dat in de toekomst deze aparte Douro Bake smaak wel helemaal verdwijnt.

1f. Single Quinta Ports (SQP’s). Deze SQP’s nemen verschillende posities in.
De grote Portfirma’s die vele wijngoederen bezitten en/of druiven of wijn van zelfstandige wijnboeren opkopen brengen meestal alleen SQP-Vintages uit als ze die oogst niet nodig hebben voor een Vintage van het hele huis. Daar heeft een SQP dus een ondergeschikte rol (hierop bestaan uitzonderingen: zie verder).

Daar tegenover staan zelfstandige quinta's in het Dourogebied. Die mochten zeer lang hun Port niet vanaf hun domein exporteren. Dat kon alleen vanuit de kelders in Vila Nova de Gaia. Deze zelfstandige quinta's mochten wel leveren in Portugal of aan de grote huizen. Maar bij toetreding van Portugal tot de EU in 1986 werd die regel afgeschaft. Sindsdien kwam de ontwikkeling van zelfstandige quinta's langzaam op gang. Het zal duidelijk zijn dat zij onder hun eigen naam wel het beste van het beste proberen te maken en niet alleen Vintages, maar ook alle andere soorten. De laatste jaren verschijnen ze steeds meer in de top.
De groep van Single Quinta's begint geleidelijk een positie op te bouwen als van Franse Chateaux. Een deel van hen, niet de top SQP's, heeft een eigen organisatie: AVEPOD, met leden die Port en/of Dourowijn maken.

De grootste uitzondering op voornoemde tweedeling is Quinta do Noval die al decennialang SQP’s maakt terwijl ze wel degelijk een van de grote Portshippers in Vila Nova de Gaia waren. In de jaren tachtig hebben ze zich trouwens grotendeels uit die stad teruggetrokken. Het bedrijf behoort tot de besten in de branche. Al met hun Vintage van 1931 werden ze wereldberoemd. Let wel: alleen met de naam Quinta do Noval is zeker dat de Port van deze quinta komt. Onder de naam Noval komt hij van andere landerijen van het bedrijf. De absolute top wordt uitgebracht onder de naam Quinta do Noval Nacional.

Dat deze ontwikkeling ook verder niet aan de grote Porthuizen voorbijgaat, bewees het Symington Family concern. Toen zij in 1989 Quinta do Vesúvio kochten, werd die tot zelfstandige quinta gemaakt en niet bij een van haar andere huizen ondergebracht (Dow's, Graham's, Warre's, Smith Woodhouse, Quarles Harris en Gould Campbell).

1g. In de Dourostreek bestaan zo'n 20 coöperaties die heel lokaal werken. Deze ontwikkeling is sterk gestimuleerd door de overheid. De leden zijn vooral de kleinste wijnboeren. De laatste jaren hebben veel coöperaties het moeilijk wat leidt tot fusies en faillissementen. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat de laatste 20 jaar steeds meer grotere boeren met goede kwaliteit Portdruiven uit de coöperaties zijn gestapt en zijn begonnen als zelfstandig producent. Hierdoor moeten de coöperaties vooral werken met kleine partijen van mindere kwaliteit wat het eindproduct meestal alleen geschikt maakt voor Standard Ports.

Omdat coöperaties weinig tot de verbeelding spreken en ze geen eeuwenoude namen voeren, bieden ze vaak een goede prijs/kwaliteit verhouding. Echter lang niet alle coöperaties leveren Port.

De eerste Vintage die ooit door een coöperatie is gemaakt werd op de markt gebracht door Adega Cooperativa de Santa Marta de Penaguião, een dorp tussen Vila Real en Peso da Régua. Het is een Vintage 1998 van het merk Caves Santa Marta.

1h. De zoetheid van Port kan variëren van erg zoet tot zoet, half droog, droog of extra droog. Het is de wijnmaker die, door het moment waarop hij de gisting onderbreekt, precies bepaalt hoe zoet een Port zal zijn. De IVDP geeft op http://www.ivdp.pt/pagina.asp?idioma=1&codSeccao=2&codPag=67& het volgende overzicht met de zoetheidsgraden van deze Portsoorten:

Sweetness	Volumetric mass	*Baumé	Sugars (g/l)
Extra dry	< 0,9980 g/cm3	0,0	<40
Dry	de 0,9980 g/cm3 a 1,0079 g/cm3	0,0 - 1,3	40 - 65
Semi dry	de 1,0080 g/cm3 a 1,0179 g/cm3	1,4 - 2,7	65 - 90
Sweet	de 1,0180 g/cm3 a 1,0339 g/cm3	2,8 - 5,0	90 - 130
Very sweet	> 1,0340 g/cm3	>5,0	>130

Deze variaties vindt je vooral bij witte Ports.
Tussen de Tawny's en Ruby's vindt je minder zoete producten bijvoorbeeld bij Dow's of Cockburn's. Quinta do Infantado maakt een Ruby Medium Dry, een Tawny Demi Sec en een VC/Reserva Meio Seco (medium dry). Roseira and Ricou maken ook een VC/Reserva Meio Seco onder de naam Rol Roi.
Ramos Pinto maakt een extra zoete de Lágrima Tinto of Red, leverbaar in Portugal (zie: https://www.garrafeiranacional.com/pt_pt/maxshop/produto/5362/porto-tawnyrubybranco/ramos-pinto-lagrima-tinto/).

1i. Zowel door Quinta do Infantado als door Romariz, Casal dos Jordões en Quinta do Panascal worden biologische Ports gemaakt volgens de regels van Agrobio en de EU. Ze worden vaak (altijd?) traditioneel gebotteld. Verscheidene andere bedrijven ontwikkelen biologische wijngaarden.

1j. Een bijzondere Port wordt gemaakt door Ramos Pinto. Het is een Ruby waaraan kinine wordt toegevoegd. Deze variant met de naam Quinado is vooral op de markt in Portugal, Brazilië en de voormalige koloniën in Afrika. Het zal niet verbazen dat er een geneeskrachtige werking aan wordt toegeschreven.

1k. BOB’s of Buyers Own Brands zijn eigen merken van importeurs of winkelketens. De naam van de feitelijke Portugese producent is echter altijd in kleine letters op de fles vermeld.
Soms bieden deze BOB’s een goede prijs/kwaliteit verhouding.

1l. Rode Ports worden op verschillende manieren gerubriceerd:
        - vatgerijpte ten opzichte van flesgerijpte,
      - Rubykleurig of -stijl ten opzichte van Tawnykleurig of -stijl,
        - zonder oogstjaar ten opzichte van met oogstjaar.
Bij onze start in 2001 kozen we voor de verdeling in met en zonder oogstjaar. In 2006 hebben we dat gewijzigd in Rubystijl en Tawnystijl omdat dat beter aansluit bij de belangrijkste smaakverschillen.

1m. Tenslotte is het voor reizigers nuttig te weten dat veel Porthuizen hun smaken aanpassen aan nationale voorkeuren. Ook daarin is een hele ontdekkingsreis mogelijk (Frankrijk: fijn en elegant, Groot Brittannië: potig, Portugal: zoet en karamelachtig).

2. Laatste wijzigingen regelgeving.

Met Portaria no. 1484/2002 d.d. 22 november 2002 is een stap gezet in de ordening van soorten en aanduidingen. De belangrijkste wijzigingen in die wet waren de vervanging van de Vintage Character door de Reserva/Reserve (Ruby), de introductie van de Reserva Tawny/Tawny Reserve en de Reserva Branco/White Reserve en de eisen voor de Garrafeira.
In augustus 2009 is deze Portaria opgenomen in Decreto-Lei no. 173/2009 en werden de Aged White en de Rosé Port officieel.

In Regulamento no. 36/2005 d.d. 18 april 2005 zijn omschrijvingen en kwaliteitsnormen opgenomen voor de Special Category’s.

In Regulamento no. 23/2006 d.d. 29 maart 2006 zijn bepalingen met betrekking tot aanduidingen, presentatie en bescherming van Port opgenomen.

Wij hebben geprobeerd de soms verwarrende bepalingen zo goed mogelijk op te nemen bij de beschrijvingen van de verschillende soorten.

3. Kwaliteitsaanduidingen.
In mei 2005 heeft het Instituto dos Vinhos do Douro e do Porto Reglement nr. 36/2005 gepubliceerd met betrekking tot de Special Category’s. In Bijlage 1 worden de volgende kwaliteitsaanduidingen onderscheiden:

- Reserva/Reserve White, Tawny en Ruby: erg goed - 7.

- LBV, Crusted, Colheita, Garrafeira, Aged Tawny en Aged White: subliem - 8.

Deze criteria worden gebruikt bij de keuringen door de Câmara de Provadores van het IVDP (zie Wat is Port?).

4. Witte Port.
Witte Port is duidelijk in de minderheid (in 2006 ca. 12,5% van de totale verkoop) en wordt meestal het minst gewaardeerd. Hij wordt uitsluitend gemaakt van witte druiven en kent de volgende onderverdeling:
- Lágrima of Very Sweet,
- Doces of Sweet,
- Meio Seco of Semi Dry,
- Seco of Dry,
- Extra Seco of Extra Dry.
Zie ook de zoetheidstabel in 1h.
Het alcoholgehalte van deze soorten varieert van 19 tot 22%.
Daarnaast is er ook nog de Leve Seco of Light Dry met ca. 16,5% alcohol.
Vaak wordt gezegd dat het de eerste plicht van Port is om rood te zijn, maar ook deze witte variant heeft elementaire geur- en smaakeigenschappen van andere Ports.

4a. Standard White (5).
De Standard White Port wordt al na enkele jaren gebotteld. Op het etiket van de Standard White mag de aanduiding “Fine” worden gebruikt.

De Standard White Ports zijn heel geschikt voor een mix zoals de Portonic. Dit is een aperitief met gelijke delen droge witte Port en tonic, met een schijfje citroen of limoen en een blokje ijs. De varianten met Sweet en Light Dry zijn echter ook het proberen waard. De Portonic wordt geserveerd in een hoog, smal longdrink glas.

4b. Reserva/Reserve White (erg goed - 7).
Op 22 november 2002 is de Reserva Branco of White Reserve officieel geïntroduceerd (zie 2). Hij moet tenminste 7 jaar op vat rijpen. Op het etiket van de Reserva Branco/White Reserve mag slechts één van de aanduidingen “Especial”, “Special” of “Finest”worden gebruikt.

4c. Colheita White (subliem - 8).
Zie 6a. Colheita (red).
De enige die we kennen is de Dalva (C. da Silva) Colheita Golden White 1952.

4d. Aged White (subliem - 8).
Op 09/10/06 ging de Interprofessionele raad van het IVDP akkoord met de witte variant van de Aged Tawny’s. Officieel is de naam Vinho do Porto Branco com Indicação de Idade de 10, 20, 30 e 40 Anos of White Port Wine with Indication of Age of 10, 20, 30 and 40 Years.

Het verschil tussen jonge en oude Witte Port is enorm. De jonge wordt meestal gedronken als aperitief. Oude, in het vat gerijpte, zijn meer geoxideerd en na enkele decennia is er maar weinig verschil in kleur en appreciatie met even oude Tawny’s. Een goede oude Witte Port is even mooi als een oude Tawny. Oude Witte zijn echter zeldzaam en duur.

Enkele voorbeelden van oude witte zijn:
-         Barros Branco Seco Muito Velho (op basis van een Reserve uit 1924),
-         Churchill’s Dry White 10 Years Old,
-         Casa Santa Eufémia Reserva Especial Branco 1973 (feitelijk een Colheita?).

5. Rubystijl.
De stijl van de Rubysoorten kenmerkt zich vooral door zijn fruitsmaak en zijn donkerrode soms paarse of zwartrode kleur.

5a. Ruby (5).
Standard Ruby is de meest geproduceerde soort, hij is jong, fruitig en robijnrood. Hij ligt eerst twee tot drie jaar op vat. Om oxidatie zoveel mogelijk te vermijden zijn dat vaak, niet van hout gemaakte, grote tanks (zie ook 1c). Op het etiket van de Standard Ruby mag de aanduiding “Fine” worden gebruikt.

5b. Reserva/Reserve (erg goed - 7).
Op 22 november 2002 is de Vintage Character (VC) officieel vervangen door de Reserva of Reserve (zie ook 2).
De Reserva of Reserve is een goede kwaliteit Ruby waarvan de vatrijping variabel is (en niet meer beperkt tot 4-6 jaar zoals voor de VC). Op het etiket van de Reserva/Reserve mag slechts één van de aanduidingen “Especial”, “Special” of “Finest” worden gebruikt.
Vintage Character had eigenlijk niets met Vintage te maken. Het was gewoon een goede Ruby die minimaal ca. 4 en maximaal ca. 6 jaar op grote vaten had gelegen (zie ook 1c). Een betere aanduiding zou zijn geweest: Super-Ruby of Premium-Ruby.
Toch bestond deze benaming al meer dan 70 jaar. Maar echt ingeburgerd was de aanduiding niet. Verscheidene bedrijven hanteerden eigen namen zoals: Fonseca BIN 27, Graham's Six Grapes, Sandeman Founder’s Reserve, Noval LB, Cockburn's Special Reserve, Ramos Pinto Quinta da Urtiga, Warre’s Warrior, Quinta do Infantado Estate Reserve, Dow’s A.J.S. en Taylor’s First Estate.
VC werd ook wel in traditionele uitvoering gemaakt, zoals W. en J. Graham’s Six Grapes-Unfiltered.

5c. Crusted (subliem - 8).
Crusted Port werd vroeger vooral gemaakt door de importeurs in Engeland. Het was en is een blend van rode Port, meestal van goede kwaliteit. Hij werd na ca. 3 jaar ongefilterd gebotteld en vormde dus depot (crust).

Het bottelen van Port buiten Portugal is sinds 1996 geheel verboden. Omdat het een bewaarwijn is zijn de in Engeland gemaakte Crusted Ports natuurlijk hier en daar nog wel te vinden, ze zijn echter uiteraard niet voorzien van een garantiezegel van het IVP (nu IVDP).
Ook tegenwoordig wordt Crusted Port nog wel gemaakt, maar nu in Portugal door bijvoorbeeld Dow's en Churchill's.

Het moment waarop een Crusted moet worden gebotteld ligt niet vast. Regulamento no. 36/2005 zegt hierover niet meer dan dat het een wijn is van verschillende jaren en dat het bottelen maximaal 30 dagen na goedkeuring door het IVDP moet gebeuren. Op de etiketten van Crusted Ports mogen de aanduidingen “Bottle matured” of “Envelhecido em garrafa” worden gebruikt, maar niet eerder dan drie jaar na het bottelen (zie ook 1d.).
De Crusted mag niet eerder dan drie jaar na goedkeuring door het IVDP op de markt worden gebracht.

5d. Late Bottled Vintage - LBV (subliem - 8).
Late Bottled Vintage, waarschijnlijk voor het eerst gemaakt in het begin van de jaren 60, is een Port van één, meestal beter, oogstjaar en moet minimaal ca. 4 en maximaal ca. 6 jaar op vat liggen. Om precies te zijn: het bottelen moet gebeuren tussen ongeveer 1 maart van het 4de jaar en 31 december van het 6de jaar na de oogst. Zowel het oogstjaar als het jaar waarin gebotteld is moeten op de fles worden vermeld.
De manier van opslag op vat verschilt sterk tussen producenten (zie ook 1c).
Sommigen willen een donkere, fruitige LBV maken en slaan hem op in enorme roestvrijstalen tanks. In dat geval zal het weinig verschil maken of de wijn nu na 4 of 5 of 6 jaar wordt gebotteld. Het komt hierbij voor dat de gehele voorraad in één keer wordt gebotteld.
Anderen willen een wat meer geoxideerd type en laten de wijn meer of minder rijpen in houten vaten (bijvoorbeeld: Churchill’s, Ramos Pinto en Vallegre). In dit geval kan er duidelijk verschil ontstaan tussen een na 4 jaar gebottelde en één die 1 of 2 jaar langer op vat heeft doorgebracht.
LBV wordt veel ongefilterd gebotteld en is dan een mooie bewaarwijn. Er wordt wel eens beweerd dat alleen jonge vierjarigen geschikt zijn voor verdere flesrijping, maar er zijn regelmatig zesjarigen in ongefilterde uitvoering op de markt (zie ook 1d.).
De termen "Envelhecido em garrafa" of "Bottle matured" (verouderd op fles of flesgerijpt) mogen niet eerder dan drie jaar na het bottelen op het etiket van de ongefilterde LBV worden vermeld.
Bijzonder is dat in 1997 het deel van de verkochte LBV dat in Groot-Brittannië werd opgedronken uitkwam op maar liefst 44,4%.

5e. Vintage (uitzonderlijk - 9).
Vintage is de koning van de Ports, is van één oogstjaar en wordt altijd ongefilterd gebotteld. Een Vintage werd

vroeger alleen in de beste jaren gemaakt, van de beste druiven, van de beste/oudste stokken, uit de beste wijngaarden en op de beste manier geproduceerd (vaak voetgeperst). Gemiddeld werd drie keer per decennium door een shipper of zelfstandige quinta een Vintage geproduceerd. Tegenwoordig worden Vintages vaak zoveel mogelijk gemaakt. The Symington Family maakt bijvoorbeeld van Quinta do Vesúvio vanaf de aankoop in 1989 van elke oogst een Vintage, tenzij het kwalitatief helemaal niet kan (1993 en 2002).

Hoe een topjaar zou moeten zijn schreef Peter Symington over de oogst van 2000: “Het is vele jaren geleden dat zoveel van de kwaliteitsindicatoren in één enkel jaar aanwezig zijn geweest. Namelijk de uitstekende fruitkwaliteit; hoge suikergehaltes; ideaal weer tijdens het plukken; erg lage opbrengsten; al vanaf het begin van de gisting duidelijk paarse kleuren; verrukkelijke geuren van de most en de lage sap/schil verhouding. De gisting vond plaats onder ideale omstandigheden, koeling kon achterwege blijven, in feite was enige verwarming nodig vanwege zeer koele nachten. De ideale gistingstemperaturen produceerden geweldig geurige most.”

Voor het bottelen wordt een Vintage tussen ca. 16 en 33 maanden in grote tanks opgeslagen (zie 1c). Om precies te zijn: de verkoop mag beginnen vanaf 1 mei van het 2de jaar en het bottelen moet worden beëindigd op 30 juli van het 3de jaar na de oogst. Het oogstjaar moet op de fles worden vermeld.

De duur van de flesrijping verschilt sterk. Sommige verbeteren na 10 of 15 jaar al niet meer, maar bij de echt goede moet soms tot 50 jaar gewacht worden voor ze hun top bereiken. Er zijn er geweest die na 100 jaar of meer fantastisch goed bleken. Zie ook Dossier/Bewaren ...

Tot 1972 werden Vintages ook buiten Portugal, vooral in Engeland, gebotteld. Daarbij werd soms ruim omgesprongen met de voorgeschreven bottelperiode. Deze flessen hebben echter geen garantiezegel van het IVP (nu IVDP). Vooral in Engeland zijn deze Vintages (t/m het oogstjaar 1970) nog te koop.

Met name in de VS is men begonnen Vintage heel jong te drinken. Dat is een kwestie van smaak en omstandigheden. De laatste jaren vindt hun benadering steeds meer navolging.
James Suckling, bekend wijnschrijver en redacteur van het Amerikaanse tijdschrift Wine Spectator, zegt in een interview met Susana Máximo in Revista de Vinhos van juli 2002: “In zijn eerste 2-3 jaar is een Vintage fruitig en aantrekkelijk, daarna ‘sluit hij zich’ om zich na 15-20 jaar ‘weer te openen’.” Over de Amerikaanse voorkeur om Vintages jong te drinken zegt hij in hetzelfde interview dat het te maken heeft met ongeduld om 15-20 jaar te wachten op een heel goede wijn, met voorkeur voor fruitige wijnen en met het feit dat weinig Amerikanen goede bewaarmogelijkheden hebben.
Sandeman was de eerste die met zijn Vau Vintage op deze voorkeur inhaakte. In eerste instantie vond het bedrijf weinig bijval. Dat is duidelijk veranderd. Paul Symington zei daarover in 2005 het volgende:
“De Britten zijn werkelijk erg verbonden met de tradities van onze Vintage Port. Velen zullen het openen van een fles voordat hij 20 jaar oud is niet goedkeuren. Maar we moeten er voor zorgen dat ze avontuurlijker worden. Veel mensen sneren over de Amerikanen omdat ze Vintage jong serveren, maar waarom niet?” Uit ‘How to get people to buy 2003 Vintage Port’ - Column door Jancis Robinson in The Financial Times d.d. 21 mei 2005.
“Wij zijn de wijnen niet op een andere manier aan het maken, om jong te drinken - we zijn betere wijnen aan het maken die ook geweldig zullen rijpen.” Uit ‘2003 Port: a “modern” classic’ op Harpers Online d.d. 13 mei 2005.

De eerste Vintages schijnen al in 1756 en 1765 gemaakt te zijn. De topjaren van de negentiende eeuw zijn: 1847, 52, 53, 54, 58, 59, 63, 68, 70, 71, 72, 73, 75, 78, 90, 96 en 97. En van de twintigste eeuw: 1900, 04, 08, 12, 27, 31, 34, 35, 45, 47, 48, 55, 63, 66, 70, 77, 83, 85, 91, 92, 94, 95, 97, 2000 en 2003.

Er zijn Vintages van één druivensoort gemaakt, zoals de Quinta da Foz Vintage Touriga Nacional 1996 van Cálem. Hoewel er steeds meer grote oppervlakten met één druivensoort beschikbaar zijn is het niet waarschijnlijk dat er in de toekomst veel van dit type zullen komen. Met meer druivensoorten in een Vintage worden betere resultaten behaald.

Veel informatie over Vintage Port is te vinden op www.thevintageportsite.com van The Symington Family. Uiteindelijk promoten ze alleen hun eigen merken, maar dat is begrijpelijk en te vergeven.

6. Tawnystijl.
De stijl van de oudere houtgerijpte Tawnysoorten kenmerkt zich door de kleurveranderingen van roodbruin via helderbruin naar goudbruin met oranje en lichtgroene randen. In de smaak van de oudere Tawnysoorten vind je vooral vanille, noten en caramel.

6a. Colheita (red) (subliem - 8).
De Colheita (Portugees voor oogst) is een houtgerijpte Port van één oogstjaar die ook wel ‘Tawny met oogstdatum’ wordt genoemd. Hij bestaat officieel zowel in rood als in wit, hoewel de witte variant zeldzaam is (zie 4c. Colheita White). De Colheita wordt vooral beschouwd als een van oorsprong rode Port. Dat is zo vanzelfsprekend dat we nog nooit de aanduiding rood op etiketten van Colheita’s hebben gezien.

Deze soort wordt in kleine hoeveelheden als Colheita op de markt gebracht, maar wordt vooral gebruikt als ‘grondstof’ voor Aged Tawny’s.

Colheita moet tenminste 7 jaar op vat rijpen, maar vaak is dat veel langer. Het is de houtgerijpte tegenhanger van de Vintage Port. Colheita’s ouder dan 10 jaar mogen worden aangeduid met “Velho” of “Old” en die ouder dan 30 jaar met “Muito velho” of “Very old”.

Zowel het oogstjaar als het botteljaar moeten op de fles worden vermeld. Het botteljaar is van groot belang. Is dat te lang geleden, dan bestaat het risico dat de kwaliteit minder is geworden, zeker als niet bekend is wat er in de tussentijd allemaal met een fles is gebeurd.
Opvallend is dat in 1997 van alle verkochte Colheita 15,7% in Nederland is geconsumeerd. Bepaald veel voor een klein land. Samen met het cijfer aan het eind van 5d. zegt het veel over nationale smaakverschillen.
Colheita's worden vaak cadeau gegeven om een geboortejaar of iets dergelijks te gedenken. Ze zijn gemakkelijker verkrijgbaar dan Vintages, omdat steeds opnieuw een kleine, steeds oudere partij kan worden gebotteld. Meestal zijn ze goedkoper dan Vintages van dezelfde leeftijd.
Hoewel Colheita's bedoeld zijn om direct te worden gedronken schrijft João Paulo Martins in A Wine Lover’s Guide (2001) (zie: Dossier/Bibliotheek):
"Echter, als je toevallig enkele Colheita's in je kelder zou bewaren kunnen ze na verloop van tijd enige erg interessante extra aroma’s verkrijgen, de zogenaamde flessengeur, die ze enige frisheid en zelfs enige elegantie verlenen."

6b. Garrafeira (subliem - 8).
De Garrafeira is een ‘ondersoort’ van de Colheita (zie 6a.). Hij is bijzonder zeldzaam.

Garrafeira (Portugees voor flessenkelder, flessenrek) is een Port van één oogstjaar. Na veroudering op vat gedurende tenminste 7 jaar (net als de Colheita) worden ze traditioneel gebotteld in ca. 10 liter grote mandflessen (demijohns - officieel glascontainers) om na tenminste 8 jaar in standaardflessen te worden overgezet. Qua stijl worden ze ingedeeld tussen Colheita en Vintage. Ze zijn zeldzaam. Zover wij weten worden ze alleen door Niepoort gemaakt.
Bij de gewone, niet versterkte, wijnen wordt Garrafeira vooral gebruikt als aanduiding van een speciale partij van een wijnboer.

Roy Hersh publiceerde in juli 2004 een uitgebreid verslag over een Niepoort Colheita, Garrafeira en Vintage proeverij met proefnotities van de Garrafeira’s 1952 (91 punt) en 1977 (94 punt). Zijn artikel kan worden gevonden op: www.fortheloveofport.com/articles/a_colheita.htm

6c. Tawny (5).
Tawny ontleent zijn naam aan de roodbruine taankleur die - eerst aan de randen - ontstaat na langdurige vatrijping. De meeste Tawny wordt echter net zo jong gebotteld als Ruby. Op die leeftijd is er van taankleur nog geen spoor te bekennen. Zelfs bij de meeste Colheita van 7 jaar oud is er nog weinig van te zien.
Toch heeft jonge Standard Tawny meestal een heel andere kleur dan Ruby. Je kunt dat het beste omschrijven als lichtrood. En dat kan op verschillende manieren ontstaan.
Allereerst wordt deze jonge Tawny gemaakt door toevoeging van Witte Port. Maar hij ontstaat ook als de wijn in het productieproces weinig kleur heeft meegekregen.
Vooral wijnen uit de Baixo Corgo staan bekend om een lichtere kleur, omdat de rijping van de druiven daar door de weersomstandigheden vaak slechter is dan in de Cima Corgo en de Douro Superior. Die minder rijpe druiven geven minder kleurstoffen (en smaak) af.
Het zal duidelijk zijn dat het voorgaande een wijn oplevert met een ander karakter. Toch zijn er erg veel mensen die dat lekker vinden en dat is hun goed recht. In Frankrijk worden er zelfs heel grote hoeveelheden van geconsumeerd.
Op het etiket van de Standard Tawny mag de aanduiding “Fine” worden gebruikt.

6d. Reserva/Reserve Tawny (erg goed - 7).
Op 22 november 2002 is de Reserva Tawny of Tawny Reserve officieel geïntroduceerd (zie 2). Hij moet tenminste 7 jaar op vat rijpen. Op het etiket van de Reserva Tawny/Tawny Reserve mag slechts één van de aanduidingen “Especial”, “Special” of “Finest” worden gebruikt.
Het zal duidelijk zijn dat hier de echte kwaliteit van de Tawnysoorten begint.

6e. Aged Tawny’s (subliem - 8).
Aged Tawny’s of Tawny’s met leeftijdsaanduiding (Porto com indicação de idade, Port with an indication of age) zijn blends van Ports die lang tot zeer lang op vat hebben gerijpt. De categorieën zijn: 10 years, 20 years, 30 years en More than 40 years of Over 40 Years. Die laatste aanduiding mag in de Verenigde Staten niet worden gebruikt en heet daar simpel: 40 years. Tawny’s van 10 en 20 jaar oud mogen worden aangeduid met “Velho” of “Old” en die met een leeftijd van 30 jaar en meer dan 40 jaar met “Muito velho” of “Very old”.
De ouderdomsaanduidingen van Aged Tawny's zijn niet exact. Bento Amaral, hoofd van de technische afdeling van het IVDP, zei hierover in het artikel 'Tawny Port Plays it Cool' van Roger Voss in Wine Enthusiast van augustus 2006:
"Het is een kwestie van kenmerken. Het zijn gemengde wijnen, niet precies van 10 of 20 jaar oud. Er is geen nauwgezette controle van de menging, maar waar we naar kijken als we de mengingen goedkeuren is een stijl die consistent is."

Het jaar waarin een Aged Tawny gebotteld is moet op de fles worden vermeld.

De verschillen kunnen groot zijn. In Portuguese Wines van juni 2001 werd over een proeverij met zo’n 40 Tawny’s van 10 jaar oud geschreven: “Sommige hadden de kleur van 30-jarigen (erg bleek, compleet taan- of goudkleurig), terwijl andere jonger dan 10 jaar leken.”
Om echt een goede indruk van deze oudere Tawny’s te krijgen zou je er tenminste een van 20 jaar oud moeten proberen.

João Paulo Martins schreef in Portuguese Wines van juni 2001: “Anders dan Vintage Port, die een gift van de natuur is, is een oude Tawny de volslagen uiting van de vakkundigheid en het handwerk van de wijnmaker in het creëren van een wijn naar zijn smaak. Daarom noemen sommigen Tawny Port de President en Vintage de Koning.”

Veel informatie kan worden gevonden in het artikel A Question for the Port Trade in de FTLOP Newsletter No. 44 van juli 2009 (zie: http://www.fortheloveofport.com/) en in een nagekomen bijdrage op: http://www.fortheloveofport.com/ftlopforum/viewtopic.php?f=7&t=7464.html

7. Rosé Port: 7a. Standard Rosé.
De introductie van de Rosé Port of Porto Rosado door de Fladgate Partnership is in januari 2008 gepaard gegaan met felle kritiek en hevige discussies (zie onze Nieuwsberichten d.d. 07/06/08 De eerste rosé "Port" en d.d. 05/07/08 Croft Pink (2): een antwoord door Adrian Bridge.